Cos antecedentes da Orde de 1852 do Ministerio de Fomento para promover o ferrocarril en Galicia e a Lei Xeral de Ferrocarrís aprobados o 3 de xuño de 1855, e a estafa da licitación e compra de dereitos ferroviarios para revendelos sen construír un só quilómetro (operación financeira na que participou o ferrolán e ex-alcalde coruñés Juan Flórez Freire xunto a Juan Martínez Picabia, entre outros), o 25 de febreiro de 1860 creábase en Santiago de Compostela a chamada Xunta Ferroviaria, presidida por Joaquín Caballero Piñeiro e formada por representantes do Concello de Santiago de Compostela e da Sociedade Económica de Amigos do País co fin de fundar unha compañía ferroviaria para tender unha liña férrea entre Santiago e o mar de Arousa.

Tras a presentación e o debate no Congreso dos Deputados, o 4 de febreiro de 1861 aprobábase por unanimidade a concesión dunha liña férrea entre Santiago e Pontecesures, e o 7 de abril de 1861 outorgábase por Decreto Lei a concesión ós señores Domingo Fontán, Inocencio Vilardebó e Joaquín Caballero.

Coa asistencia das corporacións municipais de Santiago de Compostela e de Santiago de Carril, do Presidente da Deputación de Pontevedra e de representantes da Universidade de Santiago e da Sociedade Económica de Amigos do País, o 30 de marzo de 1862 inaugurábanse en Carril as obras da primeira liña ferroviaria galega. O alcalde compostelán publicou un bando anunciando o comezo das obras.

O 10 de febreiro de 1863 os responsables do futuro ferrocarril Carril-Cornes chegaban a un acordo co enxeñeiro inglés John Stephenson Mould para que este encargásese da construción da liña férrea. O proxecto da liña foi desenvolvido polo enxeñeiro inglés Thomas Rumball, cuxo traballo se iniciaba coa introdución dalgunhas modificacións (por exemplo, o prolongamento da liña desde o seu termo previsto en Pontecesures ata a definitiva estación termo en Carril) no trazado orixinariamente proposto sobre a Carta Xeométrica de Galicia realizada polo matemático e xeógrafo Domingo Fontán, un dos concesionarios da liña. As obras estiveron a cargo do citado Mould, o seu socio italiano Camilo Bertorini e o tamén británico Stone, ademais da sociedade española “Aldalud, Rodríguez e Compañía”.

Xa o 8 de agosto de 1863 transferíase a concesión e autorizábase por Real decreto a creación da Real Sociedad del Ferrocarril Compostelano de la Infanta doña Isabel de Santiago al Puerto de Carril, pomposo e extenso nome co que se designou á primeira liña ferroviaria que se construíu e operou en Galicia. Nesta sociedade participaban diversos accionistas galegos emigrados en Cuba, veciños de Carril e de Compostela. O presidente do consello de administración era don Juan Ozores Valderrama, señor de Rubiáns, e actuaba como xerente don Inocencio Vilardebó.

Os problemas económicos da compañía, canda diversos inconvenientes de tipo político e a retirada de varios dos accionistas galegos, levaron á paralización das obras ferroviarias no ano 1866, o ano da revolta republicana dos sarxentos artilleiros do cuartel de San Gil, en Madrid, entre os que se encontraba Juan Fernández Latorre, quen fundaría o diario A Voz de Galicia o 4 de xaneiro de 1882.

Iniciábase o chamado sexenio revolucionario co pronunciamento da escuadra en Cádiz o 18 de setembro de 1868, e o 26 do mesmo mes a raíña Isabel II abandonaba o seu veraneo de Lekeitio para exiliarse en París, desde onde o 25 de xuño de 1870 abdicaría a Corona de España a favor do seu fillo Alfonso XII.

Tras conseguir o citado John Stephenson Mould un empréstito de Credit Foncier, unha compañía londinense de crédito, e tras unha axitada tempada que acabou co despedimento do señor Mould, o 31 de xaneiro de 1871 se reiniciaban as obras do ferrocarril compostelán.

No mes de novembro de 1872, as inundacións que provocaron as chuvias asociadas a un forte temporal socavaron e derrubaron o viaduto de Areal, na boca sur do túnel do Faramello, co conseguinte atraso na data prevista para degoirada inauguración.

Finalmente, o 15 de agosto de 1873, seis meses despois de proclamada a primeira república (11 de febreiro de 1873), a primeira locomotora chegaba á estación de Cornes, entón termo municipal de Conxo. O 20 do mesmo mes facíanse as probas de carga e resistencia da ponte de Ínsua, sobre o río Ulla, entre as estacións de Padrón e Pontecesures. O 30 de agosto tiña lugar unha sesión extraordinaria do Concello de Santiago de Compostela para a preparación dos actos oficiais a desenvolver con motivo da inauguración da liña de ferrocarril.

O 15 de setembro de 1873, trece anos despois da creación da Xunta Ferroviaria e presidindo a Real Sociedade don Eugenio Montero Ríos, tiña lugar a inauguración oficial da liña ferroviaria entre as estacións de Carril, no termo municipal de Santiago de Carril (hoxe municipio de Vilagarcía de Arousa) e de Cornes, no termo municipal de Conxo (hoxe municipio de Santiago de Compostela), o primeiro ferrocarril galego.

Corenta e dous quilómetros de percorrido bordeando a ría de Arousa, cruzando os ríos Ulla e Sar e atravesando as bisbarras do Ullán e de Amaía. Dúas pontes metálicas, a Ponte de Ferro sobre o Sar, en Conxo, e a Ponte dá Ínsua sobre o Ulla, en Padrón (construídas ambas as dúas na fundición de H. J. Potter, en Manchester) canda os túneles da Fervenza, en Conxo, e do Faramello, en Calo, eran as súas estruturas máis destacadas. Entre as estacións termo de Carril e de Cornes contaba con seis estacións intermedias: Catoira, Pontecesures, Padrón, A Escravitude, Osebe e máis O Casal.

O 15 de setembro de 1875, desaparecida a república polo golpe de estado do xeral Pavía e reinando xa Alfonso XII, tiña lugar a Primeira Xunta Xeral de Accionistas da Real Sociedad del Ferrocarril Compostelano de la Infanta doña Isabel de Santiago al Puerto de Carril, coñecido xa co máis práctico nome de Ferro-Carril Compostelano.

Corría o ano 1880 cando se facía cargo da xerencia da empresa o señor John Trulock, inglés de nacemento que acabaría por casarse con dona Camila Bertorini e establecerse en Iria Flavia, ás aforas de Padrón, onde, fillo de don Camilo Cela Fernández e de dona Camila Emmanuela Trulock Bertorini, nacería en 1916 o seu famoso neto Camilo José Cela Trulock, quen chegaría a obter o Premio Nobel de Literatura no ano 1989. Outra importante figura das letras españolas, Ramón José Simón del Valle y de la Peña, máis coñecido como Ramón-María del Valle-Inclán, tivo tamén vinculación co primeiro ferrocarril galego: o seu pai, o escritor liberal Ramón Valle Bermúdez foi accionista e secretario do consello de administración do ferrocarril compostelán.

O 7 de decembro de 1886 iniciábase o reinado de Alfonso XIII e a compañía inglesa Railway Company Limited substitúe ó Ferro-Carril Compostelán, trasladando o seu domicilio social e o consello de administración a Londres, aínda que a xerencia permaneceu sempre en Vilagarcía de Arousa, onde xunto ás oficinas da compañía habíanse tamén construído os talleres para o servizo da liña e do material móbil. A medio de escritura pública outorgada o 12 de xaneiro de 1887 o nome oficial da empresa queda rexistrado coa razón social de The West Galicia Railway Company Limited. O ferrocarril, coñecido ata entón como “O Compostelán” ou “O Carril-Cornes”, pasou a ser desde ese momento tamén designado como “Te-Bes”, nunha contundente versión indíxena do orixinal “The West”.

O 21 de marzo de 1889, “The West” obtiña a concesión do prolongamento ferroviario entre as localidades de Carril e Pontevedra. O 24 de xullo de 1899 completábanse os trinta e dous quilómetros que unían Carril con Pontevedra, co que o vello ferrocarril compostelán quedaba unido ó resto de España e a Portugal por medio da ligazón de Redondela. Xa en marzo de 1903 inaugurábase o ramal ferroviario ó porto de Vilagarcía de Arousa. Por outra banda, o 7 de abril de 1925, durante a ditadura de Primo de Rivera, tiña lugar a anexión do Concello de Conxo ó de Santiago de Compostela.

O 1 de xaneiro de 1928 The West Galicia Railway Company Limited era absorbida pola compañía MZOV (Compañía de Ferrocarril de Medina del Campo a Zamora e de Ourense a Vigo), que era pola súa parte absorbida un ano despois pola Compañía Nacional dos Ferrocarrís do Oeste de España.

Finalizada a Guerra Civil 1936-1939, a Compañía Nacional dos Ferrocarrís do Oeste de España intégrase o 1 de febreiro de 1941 na recentemente constituída Rede Nacional de Ferrocarrís (RENFE).

O 14 de abril de 1943 entraba en servizo a nova estación ferroviaria de Santiago de Compostela, inaugurándose os setenta e catro quilómetros da conexión ferroviaria coa Coruña. O 24 de xaneiro de 1956 iniciábase o funcionamento da nova estación de Vilagarcía de Arousa, que arrombaba a vella estación de Carril como simple apeadoiro para a chamada Praia de Compostela.

En 1992 pechábanse definitivamente os talleres ferroviarios que se crearan en Vilagarcía de Arousa en 1880, e o 15 de xuño do ano 2007 púñase en servizo o novo trazado da liña do chamado Eixe Atlántico no tramo Santiago Faramello-Osebe-Santiago, pechándose o vello apeadoiro e antiga estación de Casal tras cento trinta e catro anos de ininterrompido servizo.

Inicio das obras en Carril, o 30 de marzo de 1862.

Inauguración do traxecto Carril-Cornes o 15 de setembro de 1873.

O 24 de xullo de 1899 completábase o tramo Carril-Pontevedra, quedando unido ó resto da rede ferroviaria española e portuguesa polo nó de Redondela.

A meirande parte da liña Carril-Cornes segue a prestar servizo ferroviario, aínda que foron abandonándose algúns tramos e instalacións:

- O 14 de abril de 1943 entraba en servizo a nova estación ferroviaria de Santiago de Compostela, e a primitiva de Cornes ía quedando relegada como apartadoiro ata o seu definitivo abandono. Hoxe alberga instalacións municipais.

- O 24 de xaneiro de 1956 iniciábase o funcionamento da nova estación de Vilagarcía de Arousa, que arrombaba a vella estación de Carril como simple apeadoiro para a chamada Praia de Compostela.

- En 1992 pechábanse definitivamente os talleres ferroviarios que se crearan en Vilagarcía de Arousa en 1880.

- O 15 de xuño do ano 2007 púñase en servizo o novo trazado da liña do chamado Eixe Atlántico no tramo Santiago Faramello-Osebe-Santiago, pechándose o vello apeadoiro e antiga estación de Casal tras cento trinta e catro anos de ininterrompido servizo.

Localización Mapa Topográfico Nacional 1:25.000:

Hoja 94-IV Santiago de Compostela / Huso 29 / X 536,56 / Y 4.746,44 (Estacións de Cornes e de O Casal)

Hoja 120-II Extramundi de Abaixo (Estacións de Osebe e Escravitude)

Hoja 120-IV Padrón (Estacións de Padrón e Pontecesures)

Hoja 152-III Catoira (Estación de Catoira)

Hoja 152-I Vilagarcía de Arousa / Huso 29 / X 519,07 / Y 4.717,34 (Estación de Carril)